Prowincja Warszawska Redemptorystów > Media i publikacje > Wydawnictwo i Kwartalnik Homo Dei

Wydawnictwo i Kwartalnik Homo Dei

Strona internetowa: homodei.pl

Kwartalnik „Homo Dei” w służbie formacji kapłańskiej i jako pomoc duszpasterska (1932–2015)

Pierwszy numer kwartalnika „Homo Dei” z podtytułem: „Organ Ligi Świętości Kapłańskiej” ukazał się 4 maja 1932 roku w nakładzie 600 egzemplarzy. Tytuł czasopisma został zapożyczony z popularnej w owym czasie książki ks. Adolfa Pleszczyńskiego (1841–1925), która w późniejszych wydaniach nosiła tytuł Ideał kapłana. Wszystkie artykuły tego numeru zostały napisane przez redemptorystów, oo. profesorów seminarium w Tuchowie: Teodora Kaczewskiego, Witolda Czaplińskiego, Józefa Puchalika, Stanisława Wójcika i oczywiście samego redaktora pisma o. Kazimierza Smorońskiego. Pozytywna ocena pierwszego numeru zachęciła do przygotowania następnych. Na początku 1933 roku kwartalnik staje się dwumiesięcznikiem o nakładzie 3 tysięcy egzemplarzy. W roku następnym nakład podniesiono o tysiąc, a w roku 1935 nakład osiągnął już 9 tysięcy egzemplarzy. Pierwszy numer ujawnił również pewien charakterystyczny element: akcent położony na liturgię. „Homo Dei” miało bowiem rozważać kwestie liturgiczne, prostować spotykane błędy i propagować liturgię jak najdoskonalszą, zgodną z myślą Magisterium Kościoła.

W roku 1935 dwa pierwsze działy połączono, dając im tytuł: „Artykuły ascetyczne”, a dodano nowy dział: „Z różnych teologicznych dziedzin”. Wówczas zmianie uległ także podtytuł. Dotychczasowy zamieniono na „Dwumiesięcznik ascetyczno-praktyczny. Organ Ligi Świętości Kapłańskiej”. Był to znak pewnego odchodzenia od pierwotnego celu HD przy równoczesnym mocniejszym akcentowaniu duszpasterskiego i teologicznego wymiaru czasopisma. W ten sposób redakcja dała też do zrozumienia, że kapłan-duszpasterz, nawet święty, żyje i spełnia swe funkcje w ciągle zmieniającej się rzeczywistości.

Wznawiając czasopismo po wojnie, w 1946 roku, dano mu podtytuł „Dwumiesięcznik ascetyczno-praktyczny dla duchowieństwa”.

Po dekrecie rządowym z 5 sierpnia 1949 roku nakazującym rejestrację stowarzyszeń religijnych w ciągu 90 dni episkopat polecił rozwiązać stowarzyszenia, między innymi te, których organem było HD. Pismo przetrwało do 1952 roku z ogólnym podtytułem „Dwumiesięcznik ascetyczno-praktyczny”, zachowując nadal dotychczasowe działy i kontynuując wcześniejszą linię. Po przerwie w latach 1953–1956 kolejne wznowienie czasopisma nastąpiło w 1957 roku. Kierownictwa periodyku podjął się o. Pirożyński, który 22 grudnia 1954 roku wyszedł z więzienia. Tym razem redakcję umieszczono w Warszawie i tam HD ukazało się z podtytułem „Przegląd ascetyczno-duszpasterski”. O. Pirożyński, ponownie oskarżony o nielegalne druki i handel dewizami, 30 maja 1958 roku został aresztowany i 8 lutego 1959 roku skazany na dwa lata więzienia. Prowincjał o. Kazimierz Hołda, mając świadomość ponownego zagrożenia istnienia pisma, pod koniec maja 1958 roku postanowił, by z dniem 1 czerwca tego samego roku redakcję objął specjalny komitet z o. Stanisławem Wójcikiem (1907–1985) na czele, choć w stopce redakcyjnej początkowo tego nie notowano. Odtąd do 1982 roku był on redaktorem naczelnym. Od 1961 roku zdecydowano się wydawać pismo rzadziej – jako kwartalnik, ale za to w zwiększonej objętości.

Od wznowienia w 1957 roku HD przeżywało okres niezwykłego rozwoju. W 1960 roku ukazało się w nakładzie 10 tysięcy egzemplarzy, a rocznik liczył łącznie 800 stron. W owym czasie było to najważniejsze pismo dla duchowieństwa (gwoli sprawiedliwości trzeba jednak dodać, że tych pism było wówczas niewiele). Oprócz wzrostu liczby wysyłanych egzemplarzy w piśmie zaczęło publikować wielu wybitnych autorów. Dopiero stan wojenny z jego restrykcjami wpłynął na zmniejszenie nakładu i objętości do 320 stron w 1982 roku. W 1985 roku rocznik nadal liczył 320 stron i nakład w wysokości 5 tysięcy egzemplarzy. Ze względu na trudną sytuację polityczno-ekonomiczną kryzys czasopisma trwał mimo wysiłków nowego redaktora naczelnego o. Czesława Kudronia.

Po Soborze Watykańskim II HD stało się jeszcze wyraźniej czasopismem teologiczno-duszpasterskim. Nowa teologia, zwłaszcza eklezjologia i sakramentologia, odnowiony sakrament pojednania, ateizm, nowe problemy moralne jak aborcja czy kara śmierci, małżeństwo, rodzina, prokreacja, bioetyka, wychowanie, problemy seksualne, prawa człowieka, sekularyzacja, tolerancja, ekumenizm, Wspólnota Europejska, wspólny rynek, globalizacja, pielgrzymki papieskie i krajowe, katechizacja, kaznodziejstwo itd. stały się w Kościele tematami wiodącymi, dlatego zaczęto nimi wypełniać również HD. Ponadto pojawiły się wywiady z wybitnymi przedstawicielami nauki i praktyki kościelnej.

W nadziei na poprawę w 1991 roku redakcję przeniesiono do Tuchowa, do Wyższego Seminarium Duchownego Redemptorystów, gdzie pismo się narodziło. W 1991 roku jego nakład wynosił 2220 egzemplarzy, w 1992 już tylko 2 tysiące. Wobec konkurencji ze strony pojawiających się nowych czasopism wysiłki kolejnych redaktorów: o. Ryszarda Marcinka, o. Stanisława Bafii oraz o. Witolda Kaweckiego nie przyniosły spodziewanych efektów. Okazało się także, że przeniesienie redakcji i administracji do Tuchowa nie było dobrym pomysłem. Dlatego o. Kawecki postarał się na początku 1997 roku o kolejne przeniesienie siedziby redakcji, tym razem do Krakowa. Od 2002 roku, gdy redaktorem naczelnym HD został o. Wojciech Zagrodzki, zmieniło się tylko miejsce pracy redakcji kwartalnika: z nowo wybudowanego domu przy ul. Zamoyskiego 56 zostało przeniesione aktualnie na IV piętro klasztoru redemptorystów. W roku 2011 redaktorem naczelnym czasopisma został o. Piotr Koźlak.

Aktualnie w HD istnieją następujące działy: artykuły i wywiady (przede wszystkim ogólnoteologiczne, choć także filozoficzne, literackie, społeczne, historyczne, psychologiczne), zagadnienia duszpasterskie, pomoce duszpasterskie, felietony świeckich publicystów („Oczami świeckich”) oraz recenzje. Zagadnienia duszpasterskie zawierają się w następujących działach: „W nurcie nauczania współczesnego Kościoła” (prezentacja wybranych dokumentów Magisterium Kościoła oraz ustnych wypowiedzi papieża), „Jak nie mówić i jak mówić o…” (analiza teologiczno-homiletyczna określonych tematów przepowiadania), „W trosce o kapłańską dojrzałość” (rozważania ascetyczne o kapłaństwie), „W odpowiedzi na pytania duszpasterzy” (rozważania konkretnych praktycznych problemów duszpasterskich), „Inicjatywy duszpasterskie” (prezentacja różnych, zwłaszcza nowatorskich form duszpasterstwa ujęta w wywiadach), „Sprawozdania” (najczęściej z sympozjów naukowych), „Kino z duszą” (omówienia filmów, które mogą być pomocne w pracy duszpasterskiej). Dział „Pomoce duszpasterskie” prezentuje myśli do homilii i kazań na niedziele.

Wydawnictwo „Homo Dei”

istnieje od 31 marca 1993 r. i jest własnością Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Redemptorystów. Specjalizuje się w szeroko rozumianej literaturze religijnej, kierując ją do szerokiego grona odbiorców ze szczególnym uwzględnieniem duchowieństwa.